- Autor: François Kahn
- Redakcja: Dariusz Kosiński
- Opracowanie graficzne: O!Studio Magdalena Kocińska
- Wydawnictwa: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, żywosłowie
- Data wydania: listopad 2024
- Miejsce wydania: Wrocław, Kraków
- ISBN: 978-83-61835-39-4, 978-83-972752-2-5
- Format: 135x205 mm
- Liczba stron: 180
- Rodzaj oprawy: miękka
Ogród. Rzecz o pracy parateatralnej Jerzego Grotowskiego w latach 1973–1985
François Kahn„Ogród. Rzecz o pracy parateatralnej Jerzego Grotowskiego w latach 1973–1985” François Kahna to opowieść aktora i reżysera, który w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia związał się z Teatrem Laboratorium, współpracując z Jerzym Grotowskim i Jackiem Zmysłowskim nad projektami parateatralnymi. Działania takie jak „Przedsięwzięcie Góra” czy „Czuwania”, traktowane często fragmentarycznie i bez głębokiego zrozumienia, w książce Kahna zostają opisane precyzyjnie i subtelnie, z perspektywy ich współtwórcy i wielokrotnego uczestnika. Zostają też osadzone w kontekście prac Teatru Laboratorium i relacji autora z dwoma wybitnymi polskimi artystami: cieszącym się światową sławą Grotowskim i przygotowywanym na jego następcę Zmysłowskim, którego życie twórcze przerwała przedwcześnie choroba.
Jako reżyser świadomy sztuki kompozycji, Kahn ułożył swoją książkę w taki sposób, by na wrażenia czytelnika oddziaływały nie tylko słowa, ale także to, co pomiędzy nimi. Będąc cenną relacją na temat poszukiwań parateatralnych, zawierającą wiele cennych informacji i materiałów źródłowych, „Ogród” jest zarazem historią wrażliwego człowieka, który po katastrofach XX wieku, poszukuje nieskażonych źródeł duchowości.
Książkę z francuskiego oryginału przełożyła zaprzyjaźniona z Autorem Ewa Sudoł-Kozłowska, zaś jej merytorycznym konsultantem był dawny współpracownik Grotowskiego, Zmysłowskiego i Kahna – Zbigniew Kozłowski.
*
„Niewielkie dziełko Kahna stanowi znakomity wstęp do zrozumienia okresu parateatralnego w działalności Grotowskiego. […]
Żywy język i barwne opisy nadają książce dodatkowy walor. Lektura nie wymaga głębokiego wtajemniczenia w prace Teatru Laboratorium. Książka z pewnością zafascynuje też ludzi młodych, a nawet osoby, które nigdy wcześniej nie słyszały nazwiska «Grotowski»”.
Fragment recenzji wydawniczej prof. Mirosława Kocura
„Kahn patrzy na pracę Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium oczyma cudzoziemca, co ma wartość dodatkową, zważywszy, że Teatr Źródeł był przedsięwzięciem programowo transkulturowym. Przy okazji autor daje ciekawe świadectwo swojego doświadczenia polskich realiów końca lat siedemdziesiątych: takich świadectw, opartych na doświadczeniu codziennego bytowania, nie mamy zbyt wiele. […]
Aktorzy nie zawsze obdarzeni są darem opowiadania. Jednak Kahn, który para się dramaturgią, jest narratorem wybornym: jego książka nie jest opasłym tomem – przeciwnie, to rezultat redukcji opowiadania do faktów i niezbędnych interpretacji. Ale w tych ograniczeniach można poznać mistrza. To jedna z najważniejszych publikacji na temat tej fazy pracy artystycznej Grotowskiego. A także niezrównany portret Mistrza”.
Fragment recenzji wydawniczej prof. Leszka Kolankiewicza
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
François Kahn (ur. 1949), absolwent Uniwersytetu w Nantes, w latach 1972–1975 członek paryskiego zespołu Théâtre de l’Expérience. W 1970 roku spotkał Jerzego Grotowskiego, następnie, do 1981 roku, współpracował z Teatrem Laboratorium jako lider działań parateatralnych. Od 1982 do 1985 roku należał do zespołu Gruppo Internazionale l’Avventura z Volterry (Włochy). W 1986 roku powrócił do teatru w ścisłym tego słowa znaczeniu: w latach 1986–1996 uczestniczył jako aktor i dramaturg w spektaklach Roberta Bacciego z Centro per la Sperimentazione e la Ricerca Teatrale w Pontederze; jednocześnie sam reżyserował spektakle. W 1995 zainicjował projekt TEATROdaCAMERA, w ramach którego występuje w monologach opartych na tekstach nieteatralnych (na podstawie m.in. Marcela Prousta, Gerarda de Nervala, Franza Kafki). W 1998 roku, na zaproszenie Centro Teatrale Bresciano, wyreżyserował „Il sogno e la vita” (według E.T.A. Hoffmanna) oraz „Il Marinaio” (według Fernanda Pessoi). W 1999 roku osiedlił się w Cremonie, gdzie rozwijał działalność TEATROdaCAMERA. W 2009 roku, w ramach Festiwalu Fabbrica Europa we Florencji, stworzył I Dormienti w oparciu o poezję Walta Whitmana. W 2014 roku zrealizował „La Dame au petit chien” według Antona Czechowa, a w 2023 roku „Le Chien” na podstawie Franza Kafki.
Od 1988 roku, równolegle do twórczości artystycznej, prowadzi działalność pedagogiczną skierowaną do studentów i aktorów we Włoszech (współpracuje z Civica Scuola di Teatro Paolo Grass w Mediolanie, Civica Accademia d’Arte Drammatica Nico Pepe w Udine, Centro per la Sperimentazione e la Ricerca Teatrale w Pontederze i Accademia dei Filodrammatici w Mediolanie) oraz w Brazylii (na uniwersytetach w Belo Horizonte, Londrinie, São Paulo i Rio de Janeiro).
Jest autorem książki „Ogród. Rzecz o pracy parateatralnej Jerzego Grotowskiego w latach 1973–1985” (wyd. francuskie: „Le Jardin. Récits et réflexions sur le travail para-théâtral de Jerzy Grotowski entre 1973 et 1985”; wyd. brazylijskie: „O Jardim. Relatos e reflexoes sobre o trabalho parateatral de Jerzy Grotowski de 1973 a 1985”).
Szerokie zainteresowania Grotowskiego, jego niemal romantyczne zamiłowanie do tajemnicy i przygody, pragnienie poznawania człowieka i boskości, przestrzegana skrupulatnie dyskrecja w odniesieniu do samej pracy, jak również do sfery życia prywatnego jego współpracowników oraz jego samego, rzemieślnicze podejście do szczegółów i odrzucenie wszelkich dogmatyzmów, wreszcie moja nieznajomość języka polskiego – wszystko czyni praktycznie niemożliwym nakreślenie całościowego obrazu parateatru Grotowskiego (zob. Noty) – pracy, w której brałem udział w latach 1973–1985, i którą staram się przywołać na kartach tej książki. […]
Moje wspomnienia, jak brama do Prawa, o której pisał Franz Kafka, otwierają tylko jedno z wielu możliwych wejść – przeznaczone wyłącznie dla mnie. Każdy z uczestników parateatru stawał przed innymi drzwiami, równie prawdziwymi, równie realnymi jak moje. Parateatr istnieje wyłącznie dzięki zespołowi, dzięki zbieżności i różnorodności doświadczeń każdej biorącej w nim udział osoby. Wszystkie te osoby są obecne w moim sercu i wszystkim chcę podziękować.
Może cię zainteresować
