Autorka poszerza tradycyjnie rozumianą teatrologię i włącza w jej obręb także zjawiska estetyczne i społeczno-kulturowe wykraczające poza teatr, będące przedmiotem performance studies (choć sama tego terminu ani jego odmian nie stosuje). Książka ma układ trójdzielny. Część pierwsza Przedmiot teatrologii i podstawowe pojęcia prezentuje konstytutywne dla nauki o teatrze zagadnienia i pojęcia – przynosi definicję przedstawienia jako zdarzenia estetyczno-społecznego i wyjaśnia jego specyfikę (współobecność uczestników, ulotność, budowę znaczeń i aspekty odbioru). Część druga Dziedziny badań, teorie i metody obejmuje problemy związane z analizą przedstawienia, metodami i praktykami pisarstwa historycznego o teatrze w kontekście przemian, jakie zaszły na gruncie historii w minionych dwóch stuleciach, a także prezentuje podstawowe modele teoretyczne w świetle najnowszych kierunków humanistyki oraz mechanizm powstawania, rozwoju i weryfikacji teorii. Część trzecia, zapowiedziana tytułem Rozszerzenia i powiązania wewnętrzne, podejmuje problem relacji zachodzących między teatrem a innymi sztukami oraz między teatrem a przedstawieniami kulturowymi.
Książka Eriki Fischer-Lichte nie stanowi sprawozdania z istniejących i stosowanych przez innych badaczy procedur badawczych, lecz w oparciu o poddany redefinicji paradygmat przedstawienia jest autorską propozycją spójnego ujęcia świata widowisk estetycznych i kulturowo-społecznych.
Fragment recenzji wydawniczej prof. Małgorzaty Leyko
Wydanie dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Erika Fischer-Lichte kieruje pracami centrum badań Verflechtungen von Theaterkulturen (2008) na Freie Universität w Berlinie oraz studium doktoranckiego InterArt (2006). Wykładała gościnnie w Stanach Zjednoczonych, Rosji, Indiach, Japonii, Chinach i Norwegii. W latach 1995–1997 była przewodniczącą International Federation for Theatre Research. Należy do takich liczących się organizacji i stowarzyszeń naukowych, jak Academia Europea, Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, Nationale Akademie der Wissenschaften Leopoldina oraz Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften. Opublikowała wiele tłumaczonych na języki obce monografii z dziedziny estetyki, historii i teorii teatru, które podejmują problemy z zakresu semiotyki, badań performatycznych, teatru współczesnego i dialogu kultur w teatrze. Do tej pory ukazała się po polsku jej Estetyka performatywności (2004), w tłumaczeniu Mateusza Borowskiego i Małgorzaty Sugiery, wydana nakładem Księgarni Akademickiej w serii „Interpretacje”.
Nie pisałam tej książki, żeby w jednym miejscu zebrać i omówić wszystko, czego na krajowych i zagranicznych uniwersytetach naucza się pod takimi nazwami, jak teatrologia, wiedza o teatrze, performatyka czy studia nad widowiskiem. Pisałam z pełną świadomością wyłącznie z własnej perspektywy, wypracowanej w czasie wieloletniej praktyki dydaktycznej, w której zawsze wykorzystywałam aktualne wyniki moich badań naukowych.
Teatr i teatrologia prezentuje zatem praktykowaną konsekwentnie jedność własnych badań i nauczania. Inne podręczniki, które podobnie chcą pełnić funkcję wprowadzenia, nieco inaczej rozkładają akcenty i przekazują studentom inne wyobrażenia o uniwersyteckiej teatrologii. Każdy podręcznik tego typu rządzi się własną logiką. Dlatego w niektórych miejscach czytelnicy znajdą nawiązania do innych autorów czy wręcz podobne stwierdzenia, w innych zaś rzucające się w oczy różnice. Nic więc dziwnego, że porównawcza lektura książek wprowadzających w zagadnienia teatrologii okazać się może bardzo pouczająca.
Fragment Przedmowy
Miłosz Markiewicz
Teatrologia V. 2.0
„ArtPAPIER” 2013 nr 13 (229), z 1 lipca
Odnoszę wrażenie, że publikację tę powinno się czytać w czasie studiów przynajmniej trzy razy: najpierw wtedy, kiedy rozpoczynamy naszą przygodę z teatrologią i wciąż nie do końca rozumiemy meandry świata przedstawień; po raz drugi, gdy kończymy studia licencjackie i potrzebujemy usystematyzować sobie całość posiadanej wiedzy o teatrze; po raz trzeci wreszcie na zakończenie studiów magisterskich, tuż przed odebraniem dyplomu, aby poddać namysłowi nasze doświadczenia związane z nauką o teatrze jako dziedziną, którą zajmowaliśmy się przez ostatnie pięć lat. Nie oznacza to oczywiście, iż do książki tej nie warto sięgać w innych przypadkach – wręcz przeciwnie!
Przeczytaj całą recenzjęJacek Wachowski
Teatrologia według Fischer-Lichte
„Teatr” 2013 nr 5, s. 80–82
Teatr i teatrologia Eriki Fischer-Lichte jest książką dziwną. Z jednej strony to poprawnie napisany podręcznik akademicki, uwzględniający przemiany zarówno w obrębie samego teatru, jak też w jego otoczeniu. Jego niewątpliwą zaletą jest usystematyzowanie refleksji dotyczącej badań teatrologicznych oraz przedstawienie ich w przystępny sposób. Nawet jeśli dla większości badaczy teatru i studentów refleksja ta jest znana, to przypomnienie głównych rozterek współczesnej teatrologii może być pożyteczne.
Pobierz PDF