Święty Bachus. Nieznane lata teatru greckiego 300 p.n.e. – 600 n.e.
  • Autor: Aleksis Solomos
  • Przekład: Joanna Kruczkowska, Rafał Lewandowski, Beata Schada -Borzyszkowska
  • Redakcja przekładu: Maciej Kaziński
  • Wstęp i redakcja wydania polskiego: Przemysław Marciniak
  • Data wydania: lipiec 2010
  • ISBN: 978-83-61835-16-5
  • Format: 168×238 mm
  • Liczba stron: 240
  • Rodzaj oprawy: miękka
Cena: 15.00 

Święty Bachus. Nieznane lata teatru greckiego 300 p.n.e. – 600 n.e.

Aleksis Solomos

Książka Aleksisa Solomosa Święty Bachus podejmuje fascynujący i zaniedbany, nawet wśród bizantynistów, problem dramatu bizantyjskiego. Stanowi cenne źródło wiedzy na temat greckiego dramatu chrześcijańskiego, który uznać można za swoisty pomost między teatrem antycznym a średniowiecznym. Opisuje fragment historii teatru prawie nieobecny w polskiej literaturze przedmiotu, a i rzadko podejmowany na Zachodzie.

 

Po raz pierwszy spotkałem Świętego Bachusa na świetlistej mozaice kościoła w Dafni. Między żydowskimi rybakami, biednymi mnichami i innymi pokornymi mieszkańcami świątyni, Bachus i Sergiusz wyróżniają się białymi i złocistymi szatami, niczym dioskurowie jakiejś starożytnej szlachetnej kultury, która nagle i nieoczekiwanie została zwyciężona przez prostszą i bardziej ludową wiarę. Porwał mnie nie tyle wygląd czy życiorys syryjskiego męczennika, ile alegoria, która przeświecała zza jego imienia – alegoria, która oświetla pewną przejściową i nieznaną, niemal tajemną epokę teatru. Gdyż tak naprawdę starożytny Bachus nigdy nie umarł; nie tylko jako bóg wina i daimonion teatralnego szału. Kiedy zmarł ostatni Menander, a zanim urodził się pierwszy Chortatzis – gdyż nowa komedia i dramat kreteński stanowią punkty graniczne naszej nieznanej historii – owity bluszczem Dionizos jest wciąż blisko nas, przyjmując ukryte i jawne ofiary. Spośród tysiąca dziewięciuset nieznanych lat teatru greckiego, co najmniej tysiąc siedemset to lata twórcze; teatr ten kontynuuje swoją drogę pośród tysięcy przemian i przeobrażeń, przesądów i ustaw, śmierci i wygnań – czasem politeistyczny, czasem monoteistyczny, ale zawsze dionizyjski.
Fragment książki

Aleksis Solomos – urodzony w 1918 roku w Atenach, reżyser teatralny, aktor i dramatopisarz. Studiował w ateńskiej Narodowej Szkole Teatralnej, w londyńskiej Królewskiej Akademii Sztuk oraz na Uniwersytecie Yale i w Piscator Drama School w Nowym Jorku. Jeszcze przed rozpoczęciem studiów teatralnych nawiązał współpracę z literackim czasopismem „Neoellinika Grammata”, publikując opowiadania, tłumaczenia, wywiady i recenzje. W roku 1939 debiutował jako reżyser, wystawiając NiedźwiedziaCzechowa z zespołem Stowarzyszenie Anglo-Helleńskie. W latach 1942–43 występował w sztuce G.B. Shawa The Doctor’s Dilemma w Teatrze Ateńskim, jednocześnie projektując kostiumy do Aidy Verdiego wystawianej w teatrze Olympia. W roku 1943 pracował z Teatrem Artystycznym i zespołem Manolidou-Veaki-Pappa-Dendrami. W tym samym czasie pisał też sztuki teatralne, z których w 1944 roku Teatr Artystyczny wystawił O Teleutaíos Asprokórakas (Ostatni biały kruk). Podczas pobytu w USA (1949) Solomos reżyserował w nowojorskich teatrach Cherry Lane Theatre i Province Town Playhouse. Po powrocie do ojczyzny poświęcił się całkowicie reżyserii, stając się jednym z najważniejszych artystów nowoczesnego teatru greckiego. Pracował głównie w Teatrze Narodowym oraz we własnym teatrze Proskinio, jak również w Greckim Radio i Telewizji (E.R.T.).
Solomos wyreżyserował wiele sztuk G.B. Shawa, Giraudoux, Szekspira, Ibsena, Strindberga, Hauptmanna, Tołstoja, Lorki, Pirandella, Majakowskiego, O’Neill’a, Kazantzakisa, Kafki, Brechta i innych. Odkrył na nowo Arystofanesa, wystawiając dziesięć spośród jedenastu jego komedii w antycznym teatrze w Epidauros. Prezentował również dramaty Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa, często sam projektując kostiumy.
Jest autorem dwunastu książek z dziedziny teatrologii i historii teatru.

Istnieje coś, co znacznie różni pojęcie teatru na Wschodzie i na Zachodzie. Na Zachodzie podział na teatr starożytny i nowy ma swoje uzasadnienie. Pierwszy kończy się razem z łacińskimi tragediami Seneki, drugi zaczyna po tysiącletniej przerwie wraz z pojawieniem się łacińskiego misterium. Na Wschodzie przeciwnie – rozwój nie zostaje zatrzymany. Greckochrześcijański teatr stanowi mocny pomost między dwiema epokami: starożytną i nowożytną, które ostatecznie stanowią jedno.

Łukasz Drewniak
Święci w barbarzyńskim piecu
„Kultura”, dodatek do „Dziennik Gazeta Prawna” 2010 nr 182

Święty Bachus ukazał się w 1964 roku, ale w Polsce dopiero teraz pierwszy raz. Książka opisuje istotną część europejskiej historii teatru. Może nie było żadnych powtórnych narodzin teatru z ducha muzyki w romańskich kościołach, może teatr na pięć wieków umarł tylko na Zachodzie, może Grecy z Bizancjum cały czas pamiętali, do czego używa się teatru w sferze sacrum i profanum. Włoska komedia dell’arte, podobnie jak turecki teatr lalek, zawdzięcza swoje powstanie greckim emigrantom Konstantynopola.

Przeczytaj całą recenzję

Krzysztof Bielawski
Ciągle ten sam Dionizos
„Didaskalia” 2010 nr 100, s. 129–131, s. 129–131

Pobierz PDF

Paweł Stangret
Noty o książkach
„Teatr” 2011 nr 2, s. 90

Pobierz PDF

Może cię zainteresować

Mirosław Kocur Teatr bez teatru